Οι Ανατολικορωμυλιώτες-Βορειοθρακιώτες αποτελούν ένα πληθυσμό προσφυγικής προέλευσης που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα σε μια χρονική περίοδο 40 χρόνων περίπου. Άρχισε το 1885 σποραδικά έως το 1924. Το 1906 έγινε η πρώτη ομαδική φυγή. Οι μετακινήσεις όμως οικογενειών ή μεμονωμένων ατόμων συνεχίστηκαν σε όλη την διάρκεια των 40 χρόνων, έχοντας πάντοτε σαν κύρια αιτία την βάναυση τακτική εθνοκάθαρσης που εφάρμοζαν βάσει σχεδίου οι Βούλγαροι. Οι μετακινήσεις αυτές οργανώθηκαν διακρατικά και ολοκληρώθηκαν μέχρι το 1924 με την εφαρμογή της -γνωστής σε πολλούς- συνθήκης του Νεϊγύ που προέβλεπε την εθελουσία μετανάστευση - των Ελληνικής καταγωγής κατοίκων της Ανατολικής Ρωμυλίας - στην Ελλάδα.
Οι πρωταγωνιστές αυτών των μετακινήσεων οι πρόγονοί μας, δεν γνώριζαν σε βάθος τους λόγους που δημιούργησαν ένα τέτοιο χάος στη ζωή τους. Υπομονετικά υπέστησαν τα δεινά του διωγμού από τον τόπο τους. Έχασαν πολλά προσφιλή μέλη των οικογενειών τους, θύματα της βίας των Βουλγάρων. Έχασαν τις περιουσίες τους σε αναγκαστικές εκποιήσεις, αλλά δεν έχασαν την μνήμη τους για την αλησμόνητη πατρίδα.
Το κομμάτι που αφορούσε την παράδοση τα ήθη και έθιμα, τους χορούς και τα τραγούδια αποτέλεσε τη βάση για να ριζώσουν στην καινούργια πατρίδα και να βλαστήσουν οι νέες γενιές απογόνων.
Η γνωριμία με τον νέο κόσμο απαιτούσε ταύτιση. Και η ταύτιση απαιτούσε συγχώνευση, δηλαδή απάρνηση των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων που έφερναν μαζί τους ‘’αυτοί οι Βουλγαροπρόσφυγες’’ όπως τους αποκαλούσαν.
Δεν τους έκαναν το χατίρι. Κρατήθηκαν χέρι-χέρι και χόρεψαν αυτό που ήθελαν να δηλώσουν. Γέμιζαν τις πλατείες και οδηγημένοι από το πνευματικό ένστικτο έβρισκαν τον βηματισμό που τους πρόσταζε ο ήχος της φλογέρας και της γκάϊντας, για να τιμήσουν και να διατηρήσουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα των προγόνων.
Πολλοί από τους πρώτους που εγκατέλειψαν την Ανατολική Ρωμυλία, επέλεξαν να εγκατασταθούν στην Αθήνα. Ήταν κατά το πλείστον άνθρωποι των γραμμάτων, επιστήμονες ή φοιτητές, καθώς και εύποροι έμποροι ή άλλοι επιχειρηματίες που αντιλαμβανόμενοι το τι θα επακολουθούσε, εκποιούσαν τις περιουσίες τους και μετανάστευαν στην Ελλάδα.
Όσο η κατάσταση χειροτέρευε για τους συμπατριώτες τους στην Ανατολική Ρωμυλία, τόσο περισσότερο η ανάγκη τους ένωνε και η συχνή επικοινωνία μεταξύ τους προκάλεσε την ίδρυση του πρώτου σωματείου το 1925 με την επωνυμία ‘’ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ με έδρα την Αθήνα, όπου υπάρχει και μέχρι σήμερα.
Το 1924 ήταν η χρονιά που ολοκληρώνονταν η εκούσια μετανάστευση όλων όσων ήθελαν να εγκαταλείψουν την Ανατολική Ρωμυλία και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Ένας πληθυσμός μη εξακριβωμένος μετρικά. Λένε ότι ήταν 270 000 ψυχές που διασκορπίστηκε σε περίπου 80 χωριά, τα περισσότερα κοντά σε ελώδεις εκτάσεις, στην Θεσσαλία, την Μακεδονία, και την Θράκη.
Πέρασαν πολλά χρόνια, και οι δοκιμασίες στη νέα πατρίδα των προγόνων μας δεν σταμάτησαν. Οι διασάλευση του κοινωνικού ιστού τόσο από τις δυνάμεις κατοχής όσο και από τις εσωτερικές πολιτικές διαταραχές που οδήγησαν στον εμφύλιο, εμπόδισαν την ελεύθερη πολιτιστική έκφρασή τους. Και μετά, πέρασαν σχεδόν πενήντα χρόνια μέχρι να συνέλθουν από τον αποπροσανατολισμό που τους οδηγούσε αργά αλλά σταθερά η αστικοποίηση του πολιτισμού.
Κάτι έγινε μετά την μεταπολίτευση. Τι το προκάλεσε αποτελεί θέμα έρευνας. Πάντως ένα είναι σίγουρο. Ότι ξαφνικά, η παράδοση που ήταν ‘’φυλακισμένη’’ δραπέτευσε, και κάπως μεταμφιεσμένη χτύπησε την πόρτα της μνήμης μερικών που ένθερμα την υποστήριξαν και την ξαναέφεραν στην πλατεία.
Σύλλογοι και σωματεία άρχισαν να εμφανίζονται εκεί όπου υπήρχαν Ανατολικορωμυλιώτες. Χορευτικά συγκροτήματα που δημιουργούνταν αυθόρμητα και διαλύονταν μετά την επίσημη εκδήλωση. Νέοι που διάλεγαν να σπουδάσουν το χορό τα ήθη και έθιμα σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα για να γίνουν καθηγητές φυσικής αγωγής και κατ’ επέκταση χοροδιδάσκαλοι. Τηλεοπτικά συνεργεία που ήθελαν να προβάλουν την παράδοση και την πολιτιστική ιδιαιτερότητα του κάθε τόπου, δημιουργούσαν την ζήτηση πολιτιστικής δράσης.
Όλα αυτά άρχισαν να κεντρίζουν το ενδιαφέρον αυτών, που στη μνήμη τους κυριαρχούσε ένας κρυφός σκοπός τραγουδιού ή βήματα που μόλις εύρισκαν τον ρυθμό στον ήχο του σκοπού, ας μην ήταν τέλεια, ο ενθουσιασμός τους έβαζε μπροστά και έσερναν το χορό.
Ένας ανεκτίμητος θησαυρός μιας μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς κινδύνευε να χαθεί, γιατί στηρίζονταν μοναχά στην ξεθωριασμένη μνήμη μερικών επιζώντων που η απόδοση δεν μπορεί παρά να είναι ελλιπής και ίσως παραποιημένη.
Με πρωτοβουλία μερικών, που δεν μπορούσαν να βλέπουν την πολιτιστική μας κληρονομιά σε φθίνουσα πορεία, άρχισε η περισυλλογή και η καταγραφή πολιτιστικού υλικού σε όποια κατάσταση κι’ αν αυτό βρίσκονταν. Το 1993 κάτω από αυτήν την πίεση ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά κινδυνεύει, οδηγήθηκε αυτή η ομάδα στην ίδρυση της Ομοσπονδίας που κατέγραψε όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους και κατοχύρωσε τυπικά αλλά και ουσιαστικά τον ρόλο της σαν τον θεματοφύλακα της παράδοσης, της διάσωσης και διατήρησης των ηθών και εθίμων, καθώς και την αυθεντικότητα του ιδιαίτερου πολιτισμού μας.
Οι πρωταγωνιστές αυτών των μετακινήσεων οι πρόγονοί μας, δεν γνώριζαν σε βάθος τους λόγους που δημιούργησαν ένα τέτοιο χάος στη ζωή τους. Υπομονετικά υπέστησαν τα δεινά του διωγμού από τον τόπο τους. Έχασαν πολλά προσφιλή μέλη των οικογενειών τους, θύματα της βίας των Βουλγάρων. Έχασαν τις περιουσίες τους σε αναγκαστικές εκποιήσεις, αλλά δεν έχασαν την μνήμη τους για την αλησμόνητη πατρίδα.
Το κομμάτι που αφορούσε την παράδοση τα ήθη και έθιμα, τους χορούς και τα τραγούδια αποτέλεσε τη βάση για να ριζώσουν στην καινούργια πατρίδα και να βλαστήσουν οι νέες γενιές απογόνων.
Η γνωριμία με τον νέο κόσμο απαιτούσε ταύτιση. Και η ταύτιση απαιτούσε συγχώνευση, δηλαδή απάρνηση των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων που έφερναν μαζί τους ‘’αυτοί οι Βουλγαροπρόσφυγες’’ όπως τους αποκαλούσαν.
Δεν τους έκαναν το χατίρι. Κρατήθηκαν χέρι-χέρι και χόρεψαν αυτό που ήθελαν να δηλώσουν. Γέμιζαν τις πλατείες και οδηγημένοι από το πνευματικό ένστικτο έβρισκαν τον βηματισμό που τους πρόσταζε ο ήχος της φλογέρας και της γκάϊντας, για να τιμήσουν και να διατηρήσουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα των προγόνων.
Πολλοί από τους πρώτους που εγκατέλειψαν την Ανατολική Ρωμυλία, επέλεξαν να εγκατασταθούν στην Αθήνα. Ήταν κατά το πλείστον άνθρωποι των γραμμάτων, επιστήμονες ή φοιτητές, καθώς και εύποροι έμποροι ή άλλοι επιχειρηματίες που αντιλαμβανόμενοι το τι θα επακολουθούσε, εκποιούσαν τις περιουσίες τους και μετανάστευαν στην Ελλάδα.
Όσο η κατάσταση χειροτέρευε για τους συμπατριώτες τους στην Ανατολική Ρωμυλία, τόσο περισσότερο η ανάγκη τους ένωνε και η συχνή επικοινωνία μεταξύ τους προκάλεσε την ίδρυση του πρώτου σωματείου το 1925 με την επωνυμία ‘’ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ με έδρα την Αθήνα, όπου υπάρχει και μέχρι σήμερα.
Το 1924 ήταν η χρονιά που ολοκληρώνονταν η εκούσια μετανάστευση όλων όσων ήθελαν να εγκαταλείψουν την Ανατολική Ρωμυλία και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Ένας πληθυσμός μη εξακριβωμένος μετρικά. Λένε ότι ήταν 270 000 ψυχές που διασκορπίστηκε σε περίπου 80 χωριά, τα περισσότερα κοντά σε ελώδεις εκτάσεις, στην Θεσσαλία, την Μακεδονία, και την Θράκη.
Πέρασαν πολλά χρόνια, και οι δοκιμασίες στη νέα πατρίδα των προγόνων μας δεν σταμάτησαν. Οι διασάλευση του κοινωνικού ιστού τόσο από τις δυνάμεις κατοχής όσο και από τις εσωτερικές πολιτικές διαταραχές που οδήγησαν στον εμφύλιο, εμπόδισαν την ελεύθερη πολιτιστική έκφρασή τους. Και μετά, πέρασαν σχεδόν πενήντα χρόνια μέχρι να συνέλθουν από τον αποπροσανατολισμό που τους οδηγούσε αργά αλλά σταθερά η αστικοποίηση του πολιτισμού.
Κάτι έγινε μετά την μεταπολίτευση. Τι το προκάλεσε αποτελεί θέμα έρευνας. Πάντως ένα είναι σίγουρο. Ότι ξαφνικά, η παράδοση που ήταν ‘’φυλακισμένη’’ δραπέτευσε, και κάπως μεταμφιεσμένη χτύπησε την πόρτα της μνήμης μερικών που ένθερμα την υποστήριξαν και την ξαναέφεραν στην πλατεία.
Σύλλογοι και σωματεία άρχισαν να εμφανίζονται εκεί όπου υπήρχαν Ανατολικορωμυλιώτες. Χορευτικά συγκροτήματα που δημιουργούνταν αυθόρμητα και διαλύονταν μετά την επίσημη εκδήλωση. Νέοι που διάλεγαν να σπουδάσουν το χορό τα ήθη και έθιμα σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα για να γίνουν καθηγητές φυσικής αγωγής και κατ’ επέκταση χοροδιδάσκαλοι. Τηλεοπτικά συνεργεία που ήθελαν να προβάλουν την παράδοση και την πολιτιστική ιδιαιτερότητα του κάθε τόπου, δημιουργούσαν την ζήτηση πολιτιστικής δράσης.
Όλα αυτά άρχισαν να κεντρίζουν το ενδιαφέρον αυτών, που στη μνήμη τους κυριαρχούσε ένας κρυφός σκοπός τραγουδιού ή βήματα που μόλις εύρισκαν τον ρυθμό στον ήχο του σκοπού, ας μην ήταν τέλεια, ο ενθουσιασμός τους έβαζε μπροστά και έσερναν το χορό.
Ένας ανεκτίμητος θησαυρός μιας μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς κινδύνευε να χαθεί, γιατί στηρίζονταν μοναχά στην ξεθωριασμένη μνήμη μερικών επιζώντων που η απόδοση δεν μπορεί παρά να είναι ελλιπής και ίσως παραποιημένη.
Με πρωτοβουλία μερικών, που δεν μπορούσαν να βλέπουν την πολιτιστική μας κληρονομιά σε φθίνουσα πορεία, άρχισε η περισυλλογή και η καταγραφή πολιτιστικού υλικού σε όποια κατάσταση κι’ αν αυτό βρίσκονταν. Το 1993 κάτω από αυτήν την πίεση ότι η πολιτιστική μας κληρονομιά κινδυνεύει, οδηγήθηκε αυτή η ομάδα στην ίδρυση της Ομοσπονδίας που κατέγραψε όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους και κατοχύρωσε τυπικά αλλά και ουσιαστικά τον ρόλο της σαν τον θεματοφύλακα της παράδοσης, της διάσωσης και διατήρησης των ηθών και εθίμων, καθώς και την αυθεντικότητα του ιδιαίτερου πολιτισμού μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου